ارگانیک چیست؟ چقدر درباره‌اش می‌دانیم؟
این روزها واژه‌ی «ارگانیک» را زیاد می‌شنویم. روی بسته‌بندی‌ها، در تبلیغات فروشگاه‌های خاص، حتی در گفت‌وگوهای روزمره. اما واقعاً ارگانیک یعنی چه؟
ارگانیک به‌معنای طبیعی، زنده و بدون دخالت مواد شیمیایی است. این واژه برای اولین‌بار در سال ۱۹۴۰ توسط لرد نورتبورن، نویسنده و کشاورز انگلیسی، به کار رفت. او در کتاب خود Look to the Land به این مفهوم پرداخت و بر کشاورزی هماهنگ با طبیعت تأکید کرد. از آن زمان تا امروز، مفهوم ارگانیک به یکی از داغ‌ترین بحث‌های مربوط به تغذیه سالم و حفاظت از محیط زیست تبدیل شده است.
در محصولات ارگانیک نباید از هیچ نوع کود یا سم شیمیایی استفاده شود. همچنین در گوشت ارگانیک نباید از آنتی‌بیوتیک‌ها یا هورمون‌های رشد استفاده شده باشد.
برای پرورش محصولات ارگانیک، به زمین و آبیاری بیشتری نیاز است. انسان قرن‌هاست برای کشت گندم، غلات و دیگر محصولات، زمین‌های طبیعی را تبدیل به زمین کشاورزی کرده و بسیاری از جنگل‌ها را از بین برده است.
بیشتر محصولات ارگانیک باید با دست کاشته، مراقبت و چیده شوند. زحمت زیاد، کار سخت و دستمزد پایین از ویژگی‌های تولید این نوع محصولات است. اما آن‌چه این محصولات را خاص می‌کند، این است که بعد از چیده شدن هنوز زنده و فعال هستند.
چرا محصولات ارگانیک زودتر فاسد می‌شوند؟
درون میوه‌ها و سبزیجات، هورمونی طبیعی به نام اتیلن (Ethylene) وجود دارد که نقش مهمی در رسیدن آن‌ها دارد. این هورمون حتی پس از برداشت هم فعال باقی می‌ماند و همین ویژگی باعث می‌شود که محصولات ارگانیک به رسیدن ادامه دهند و زودتر فاسد شوند. چون هیچ‌گونه مواد نگهدارنده یا فرآوری صنعتی روی آن‌ها انجام نمی‌شود، عمر مفیدشان کوتاه‌تر است و بخشی از آن‌ها پیش از رسیدن به دست مصرف‌کننده، از بین می‌روند.
هر روز تبلیغات زیادی برای مصرف و فروش محصولات ارگانیک می‌بینیم، اما واقعیت این است که یک محصول کشاورزی زمانی واقعاً ارگانیک محسوب می‌شود که همان‌طور که چیده می‌شود، بدون هیچ‌گونه تغییری به دست مصرف‌کننده برسد؛ که این تقریباً غیرممکن است. زیرا از زمان برداشت تا فروش، شرایط نگهداری، حمل‌ونقل و زمان‌بندی نقش مهمی دارند و می‌توانند کیفیت نهایی را تغییر دهند.
زمین‌های کاشت محصولات ارگانیک گاهی به‌دلیل آلودگی خاک و آب، دیگر صددرصد ارگانیک نیستند. در نتیجه نمی‌توان با اطمینان گفت که همه‌ی محصولات برچسب‌خورده واقعاً سالم و خالص هستند.
امروزه بهترین روش، استفاده از گلخانه‌های صنعتی است که با مصرف آب کم و در محیطی کنترل‌شده و بهداشتی، محصولات را رشد می‌دهند. این محصولات با بسته‌بندی‌های کارتنی قابل‌بازیافت به فروشگاه‌ها می‌رسند. این روش اگرچه صددرصد ارگانیک نیست، اما از روش‌های پرمصرف سنتی و حتی برخی مدل‌های تجاری ارگانیک، آسیب کمتری به محیط زیست وارد می‌کند.
البته در ایران شرایط متفاوت است و اعتماد به برچسب‌ها سخت‌تر. امروزه برای کاشت محصولات ارگانیک چند برابر زمین، نیروی انسانی و آب لازم است، که خود به طبیعت آسیب می‌زند.
تجارت و سرمایه‌داری همیشه راهی برای تبلیغ و سودآوری پیدا می‌کنند. اما اگر خودمان امکان پرورش گیاه یا دام را داشته باشیم، همان محصولات ساده و محدود، هم لذت‌بخش‌اند، هم سالم‌تر.
من هم ترجیح می‌دهم محصولات ارگانیک مصرف کنم، اما ارگانیکِ واقعی، نه تجاری.
با زمین مهربان باشیم.
مریم سلیمانی