آلن بدیو (Alain Badiou) فیلسوف معاصر فرانسوی است که متولد 1937 در رباط، مراکش میباشد. او یکی از چهرههای برجسته فلسفه قارهای پس از جنگ جهانی دوم است و فلسفهای ارائه کرده که با جهان واقعی، رویدادها، عشق، هنر و سیاست درگیر است.
زندگی و فعالیتها
بدیو تحصیل فلسفه را در مدرسه عالی نرمال سوپریور و کالج بینالمللی فلسفه پاریس گذراند و خود نیز در این مراکز فلسفه تدریس میکند. او علاوه بر فلسفه، در زمینههای ادبی و هنری فعالیت داشته و رمان، نمایشنامه و مقاله سیاسی منتشر کرده است. برخی آثار نمایشی او شامل «احمد فیلسوف» است.
از نظر سیاسی، بدیو بازخوانی مائوئیسم و کمونیسم را مثبت ارزیابی میکند و آن را به عنوان جریان نوآورانه پس از مه ۱۹۶۸ در فرانسه میبیند. او فلسفه را جدا از جهان نمیداند و معتقد است فلسفه باید با جهان واقعی و رخدادها درگیر باشد.
فلسفه بدیو به زبان ساده
بدیو فلسفه را ابزاری برای فهم جهان و تغییر آن میداند، نه صرفاً تحلیل ذهنی یا بحثهای انتزاعی.
۱. حقیقت و دانش
حقیقت از دانش معمولی به دست نمیآید. حتی وقتی هستی و دانش با هم باشند، همیشه یک «حفره» در دانش وجود دارد.
حقیقت زمانی رخ میدهد که یک رویداد غیرمنتظره و مهم نظم جهان را به هم بزند و پارامترهای فهم و شناخت را تغییر دهد.
۲. جهانها و چندگانهها
ما در چند جهان مختلف زندگی میکنیم و هیچ جهان واحدی وجود ندارد.
چیزها (چندگانهها) در هر جهان با شدت و اثر متفاوت ظاهر میشوند و نمیتوان آنها را به هم تنیده دانست.
بدیو با ریاضیات، به ویژه نظریه مجموعهها و توپولوژی، پیچیدگی این جهانها را توضیح میدهد.
۳. سوژه و وفاداری
سوژه کسی است که به یک رویداد وفادار میماند و تلاش میکند حقیقت آن را دنبال کند.
وفاداری به رویداد یعنی گامبهگام تحقق حقیقت و ایجاد تغییر در جهان.
ذهنیت انسان یا گروهها وقتی شکل میگیرد که با رویداد مواجه شوند و تصمیم بگیرند چگونه واکنش نشان دهند:
انکار رویداد
واکنش محدود
وفاداری کامل و فعال
۴. فلسفه عملی
فلسفه باید با عشق، هنر، سیاست و زندگی واقعی سروکار داشته باشد.
فلسفه با تکینگیها و رویدادهای جهان سروکار دارد و میتواند مسیر جهان را تغییر دهد.
ریاضیات و منطق ابزارهایی برای فهم جهانهای متعدد و پیچیدگی آن هستند، اما هدف اصلی درک حقیقت و اقدام برای تغییر جهان است.
کتابها و آثار مهم
بدیو در طول زندگی خود آثار فلسفی، سیاسی و هنری متعددی منتشر کرده است:
آثار فلسفی شاخص
هستی و رویداد (Being and Event) — پایه فلسفه رویداد
منطقهای جهانها (Logics of Worlds) — توسعه فلسفه هستی و رویداد
نظریه سوژه (Théorie du sujet)
مانیفست فلسفه (Manifesto for Philosophy)
ژیل دلوز (Gilles Deleuze)
آثار دیگر
در ستایش عشق (In Praise of Love)
اخلاق: رسالهای در باب فهم شر (Ethics)
زندگی حقیقی (La Vie réelle)
اندیشه بینهایت (Pensée de l’infini)
تولد دوباره تاریخ: دوران شورشها و قیامها
در ستایش ریاضیات
آثار جدیدتر
«معنای سارکوزی»
«فراسیاست»
«جدل»
«فرضیه کمونیست»
«پنج درس درباره واگنر»
«ضد فلسفه ویتگنشتاین»
جمعبندی
آلن بدیو فیلسوفی است که فلسفه را ابزاری برای مواجهه با جهان واقعی و تغییر آن میداند. او معتقد است حقیقت زمانی شکل میگیرد که رویدادی غیرمنتظره رخ دهد و سوژه با وفاداری به آن تلاش کند تا حقیقت را تحقق بخشد. فلسفه برای او با عشق، هنر، سیاست و زندگی واقعی در هم تنیده است و ریاضیات و منطق را ابزاری برای فهم جهانهای چندگانه و پیچیدگیهای آن میبیند. آثار بدیو، چه فلسفی و چه هنری، برای کسانی که دنبال فلسفه عملی و درگیر با جهان واقعی هستند، منبعی بینظیر به شمار میرود.
مریم سلیماتی