سال‌هاست ما درگیرِ ناتوانی در نه گفتن هستیم.
در تمام رسانه‌ها و بحث‌های روانشناسی صحبت از مهارت نه گفتن است.
اما چرا همچنان نمی‌توانیم این مهارت را به‌درستی به‌کار ببریم؟
ما اغلب به دلایلی مانند ترس از قضاوت، نگرانی از دست دادن روابط، یا ناراحتی اطرافیان، حتی خانواده درجه یک، قدرت نه گفتن نداریم. این در حالی است که نه گفتن به‌جا و به‌موقع می‌تواند آرامش روانی ما را حفظ کند و از درگیر شدن با مشکلات بیرونی جلوگیری کند.
چرا نمی‌توانیم نه بگوییم؟
1. ترس از قضاوت دیگران: فکر می‌کنیم اگر نه بگوییم، دیگران ما را خودخواه یا بی‌ملاحظه خواهند دانست.
2. احساس گناه: باور داریم که باید همیشه در خدمت دیگران باشیم، حتی به قیمت آسیب به خودمان.
3. ترس از از دست دادن: نگرانیم که با نه گفتن، روابط‌مان آسیب ببیند یا از حمایت دیگران محروم شویم.
مثالی ساده از قدرت نه گفتن:
فرض کنید از درد کلیه رنج می‌برید و مدتی است تحت نظر پزشک هستید. درد شما به قدری شدید است که حوصله خودتان را هم ندارید. ناگهان خانواده تماس می‌گیرند و می‌خواهند برای صرف شام به منزل شما بیایند.
اگر به درخواست آن‌ها بله بگویید، خودتان را در شرایطی دشوارتر قرار می‌دهید. پذیرایی، آشپزی، و مدیریت مهمانی، علاوه بر فشار جسمی، ممکن است فشار روحی هم به شما وارد کند.
بهتر نیست با کمال احترام بگویید:
> “خیلی خوشحال می‌شوم که دورهم جمع شویم، اما این روزها حال جسمی‌ام مساعد نیست. امیدوارم به زودی بتوانم با شرایط بهتری میزبان شما باشم.”
چگونه نه بگوییم؟
1. محترمانه اما قاطع: همیشه می‌توانید با لحنی آرام و محترمانه مخالفت خود را بیان کنید. به‌جای عذرخواهی یا توضیح طولانی، فقط دلیل ساده‌ای ارائه دهید.
مثال: “الان شرایط کاری سختی دارم و نمی‌توانم کمک کنم.”
2. تأخیر در پاسخ: اگر نمی‌خواهید فوراً پاسخ دهید، بگویید:
“اجازه بدهید فکر کنم و بعد به شما خبر بدهم.”
این کار فشار تصمیم‌گیری فوری را کاهش می‌دهد.
3. تکرار ملایم: اگر طرف مقابل اصرار کرد، موضع خود را با ملایمت تکرار کنید.
“می‌دانم که این موضوع برای تو مهم است، اما همچنان نمی‌توانم قبول کنم.”
چرا نه گفتن اهمیت دارد؟
“نه گفتن” به دیگران، در واقع “بله گفتن” به خودمان است. وقتی به نیازها و اولویت‌های خود احترام می‌گذاریم:
از فرسودگی جسمی و روانی جلوگیری می‌کنیم.
زمان بیشتری برای انجام کارهای مهم‌تر یا استراحت داریم.
روابط سالم‌تری ایجاد می‌کنیم؛ زیرا مرزهای شخصی‌مان را مشخص کرده‌ایم
تجربه شخصی من:
من بار‌ها برای نه گفتن، عذاب وجدان گرفتم، اما آموختم که اولویت زندگی خودم هستم. زیرا اگر دچار مشکل یا بیماری شوم، بیشترین ضربه را خودم خواهم خورد.
آرامش روح و جسمتان را در اولویت قرار دهید. یاد بگیرید که نه گفتن به موقع، مراقبت از روح و روانتان است. به یاد داشته باشید:
“ما نمی‌توانیم همه را هم‌زمان از خودمان راضی نگه داریم، اما می‌توانیم از خودمان محافظت کنیم.”
مریم سلیمانی