ژرژ ایوانوویچ گورجیف (Georges Ivanovich Gurdjieff) (۱۸۶۶–۱۹۴۹) یک فیلسوف، معلم معنوی و موسیقیدان روسی-ارمنی بود که به ویژه برای آموزههای معنوی و روشهای آموزشی خود در حوزه خودشناسی و توسعه فردی شناخته میشود. گورجیف در جوانی به جستوجوی حکمتهای باستانی در شرق و غرب پرداخت و بعدها سیستم خاص خود به نام “روش گورجیف” یا “آموزش گورجیفی” را توسعه داد.
استعارهی اسب، کالسکه و راننده که گورجیف برای توصیف آگاهی انسان استفاده کرده، یک تمثیل بسیار قدرتمند است. در این استعاره، کالسکه بدن انسان را نمایان میکند، اسب نماد احساسات ماست و راننده عقل و ذهن را به تصویر میکشد. مسافر در کالسکه نمایانگر “خود واقعی” یا آگاهی بالاتر انسان است.
گورجیف بر عدم تعادل غالب در انسانها تأکید دارد، جایی که اسب (احساسات) وحشی و کنترلنشده است، راننده (ذهن) ضعیف یا خوابیده است، و کالسکه (بدن) در وضعیتی خراب قرار دارد. او معتقد است که برای دستیابی به خودآگاهی حقیقی، راننده باید دوباره کنترل را به دست گیرد، به صندلی راننده برود، اسب را مشاهده کرده و آن را هدایت کند و اطمینان حاصل کند که کالسکه (بدن) به درستی عمل میکند. با این حال، اگر اسب (احساسات) آموزش ندیده یا مدیریت نشود، هیچکدام از دانشهای راننده (ذهن) قادر نخواهد بود که هدایت واقعی سفر کالسکه (بدن) را به عهده بگیرد. خود واقعی تنها زمانی میتواند بروز یابد که راننده و اسب به درستی هماهنگ شوند و بدن در تعادل باشد.
“این استعاره مرا به تأمل دربارهی مسیر زندگی و کنترل احساسات و امیال واداشت. شاید هر کدام از ما رانندهای باشیم که گاهی افسار اسبهای سرکش احساساتمان را از دست میدهیم، اما اگر آگاه باشیم و با ذهنی هشیار زندگی کنیم، میتوانیم سفر زندگی را با آرامش بیشتری طی کنیم.”
کالسکه باید مستحکم و سالم باشد، همانطور که بدن انسان باید قوی و تندرست باشد. اسبها که نماینده احساسات و امیالاند، باید مهار و تربیت شوند، وگرنه کالسکه را به هر سمت دلخواه میکشانند. راننده که همان ذهن آگاه است، باید آموزشدیده و هوشیار باشد تا بتواند اسبها را کنترل کند.
در زندگی، بدون آگاهی و مهارت در مدیریت احساسات، ممکن است به خود و دیگران آسیب بزنیم. احساسات ما همچون اسبهای وحشی، از کودکی تا پیری دستخوش تغییرند. اما اگر به شناخت درونی برسیم و یاد بگیریم که چگونه ذهن و احساساتمان را هماهنگ کنیم، میتوانیم زندگی را آسانتر کرده و از رنجهای بیهوده بکاهیم.
شاید نتوانیم همیشه به دیگران کمک کنیم، اما میتوانیم تصمیم بگیریم که به آنها آسیب نرسانیم. بیداری واقعی تنها با آگاهی از خود و پذیرش مسئولیت زندگی ممکن است. پس، سفر زندگی چیزی جز رام کردن اسبهای درون و هدایت آنها به سوی مسیری روشن و هدفمند نیست.
مریم سلیمانی